'Yazı' ve 'Çizi'nin Okulu

17 Şubat 2011, 12:39

Bizim şimdi okuduğumuz karikatüristlerin ustalarının ustalarını yetiştiren Akbaba, yayın hayatı boyunca genç yazar ve çizerlere okul vazifesi gördü.

          'Yazı' ve 'Çizi'nin Okulu

               Akbaba Dergisi



Bundan 82 yıl önce 7 Aralık 1922’de

Yusuf Ziya Ortaç

tarafından kuruldu. yayın hayatına başlayan Akbaba dergisi, yayımlandığı 55 yıl boyunca genç yazar ve çizerlere bir okul vazifesi gördü. Mizah dergiciliğinde Türkiye’de birçok anlayışı değiştiren Akbaba, kendi alanında ülkemizin en uzun soluklu yayın organı oldu

Akbaba Dergisi yayımlandığı yıllar boyunca kapak ve iç tasarımıyla, Türkiye’de birçok anlayışı değiştirdi. Cumhuriyet’in ilânından önce kurulan Akbaba Dergisi, yayın hayatını 55 yıl devam ettirdi.

Akbaba, 208 sayı çıktıktan sonra kapanıp, 1933’te yeni harflerle tekrar yayımlanmaya başladı. 1923-1955 yılları arasında iktidardaki Cumhuriyet Halk Partisi’nden yana bir çizgi izleyen dergi, Serbest Fıkra, Demokrat Parti gibi muhalefet partilerine karşı çıktığı dönemlerde okur desteğini yitirdiğinden, yayımına ara vermek zorunda kaldı (1931-1933, 1950-1951 arası). Kurucusu Yusuf Ziya Ortaç’ın 11 Mart 1967’de ölümünden sonra, Engin Ortaç tarafından devam ettirilen Akbaba, 28 Aralık 1977’de kapandı. Akbaba, kendi alanında Türkiye’nin en uzun soluklu yayın organı oldu.

Akbaba Dergisi’nin içeriği; eleştiri yazıları, tiyatro oyunları, fıkralar, rüya tabirleri, genç fırçalar köşesi ve karikatürlerden oluşuyordu. Derginin arka kapağında yabancı karikatüristlerin eserleri yer alıyor, bu köşenin adı derginin ilk yıllarında ‘Ecnebi Karikatürleri’ iken, sonraki yıllarda ‘Dünya Karikatürleri’ne dönüşüyordu. Akbaba Dergisi’nin sayfalarını karıştırınca, içeride akbaba dışında bir başka kuşa rastlıyoruz: Bir yazar “Devekuşu” rumuzuyla yazılar yazıyor.

Akbaba, yazı ağırlıklı tarzıyla bir edebiyat dergisi olarak bile nitelendirilebilir aslında. Akbaba’nın bu tarzını, zamanında Akbaba’ya alternatif olarak çıkan dergiler de sürdürdü
Derginin yazarları arasında

Osman Cemal Kaygılı, İbrahim Alaettin Gövsa, Ercüment Ekrem Talû, Aziz Nesin, Mehmet Rıfat Ilgaz ve Muzaffer İzgü

bulunuyordu. Çizerleri arasında ise

Münif Fehim Özerman, Zeki Beyner, Fethi Develioğlu, Ali Ulvi Ersoy, Ramiz Gökçe, Necmi Rıza (Ayça) ve Semih Balcıoğlu

vardı. Akbaba Dergisi’nde yayınlanan karikatürler resim sanatına daha yakındı. Akbaba’da, günümüzün mizah dergilerindeki çok kareli, bant karikatürlerden çok, bir veya iki kareden oluşan ve tam sayfa yayınlanan karikatürlere rastlanıyordu. Ayrıca karikatürlerde konuşma balonunun yerine alt yazı kullanılıyordu genelde. Bizim şimdi okuduğumuz karikatüristlerin ustalarının ustalarını yetiştiren Akbaba, yayın hayatı boyunca genç yazar ve çizerlere okul vazifesi gördü.

İncelemek isteyenler, Karikatür ve Mizah Müzesi kütüphanesinde, derginin arşivini bulabilirler. Adres: Atatürk Bulvarı Kovacılar Sokak No:12. Mizah Müzesi’nin kitaplığı, cumartesi, pazar ve pazartesi günleri dışında 10.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açık.