Adakale... Sözlerim çoktur...

24 Eylül 2010, 12:31

Yazarlık ve yönetmenliğini İsmet Arasan'ın yaptığı belgesel Adakale Sözlerim Çoktur u rastlantı sonucu, gecenin bir vakti, TRT'nin yabancılara dönük kanallarından birinde Türkçe alt yazıyla izledim. Boğazım düğüm düğüm, içim ezile ezile! ...

ADAKALE SÖZLERİM ÇOKTUR

Yazarlık ve yönetmenliğini İsmet Arasan'ın yaptığı belgesel "Adakale Sözlerim Çoktur." u rastlantı sonucu, gecenin bir vakti, TRT'nin yabancılara dönük kanallarından birinde Türkçe alt yazıyla izledim. Boğazım düğüm düğüm, içim ezile ezile!

Adakale Tuna üzerinde 1800m. boyunda 400m. eninde Romanya'ya 300m, Sırbistan'a 400m uzaklıkta bir adadır. 1600 lü yıllarda fethedilen bu adaya Osmanlılar: "Macaristan'ın kilidi, Sıbistan ve Romanya'nın anahtarıdır." dermiş. Bir iki Boşnak ailenin dışında adada yaşayanların tümü Türkmüş. Bu Türkler turizimciliğe ilk el atan Türkler olarak bilinirlermiş.93 Harbinden sonra adanın boşaltılmasına karar verilir. Ancak İngilizlerin devreye girmesiyle yapılan Berlin Anlaşmasında(1878) adanın statüsü "unutulur".Adaya Osmanlılar hükmetmeye devam eder.Bir Nahiye Müdürü ve Kadı görev yapar.Birinci Dünya Savaşından sonra imzalan Trianon Anlaşmasıyla ada Romanya'ya verilirse de Osmanlı Devleti bunu tanımaz. Lozan görüşmeleri sırasında da adanın durumu büyük tartışmalara neden olur. Hatta o tartışmalar sırasında Ankara Hükümeti de adaya Firuz Bey adında birini mülki amir olarak atar. Ama Firuz Bey adaya gidemez. Sonunda ada Romanya'ya verilir. Ama hep bir Türk adası olarak kalır.

    Adada bir tekstil, bir sucuk, iki de tütün fabrikası vardır.T ütün fabrikalarında puro bile yapılmaktadır.Kendine ait destanları , masalları, türküleri vardır. Türkülerinden biri;
                                                                 Havada kar sesi var
                                                                 Başında mor fesi var
                                                                 Gidin bakın şu konağa
                                                                 İçinde yar sesi var.

    Adakale için en kapsamlı folklorik araştırmayı Macar tarihçi ve müzikolog Béla Bartok yapmıştır.

    Adanın trajik sonu o günün Yugoslavya'sı ile Romanyanın Tuna üzerine "Demirkapı" barajı projesiyle başlar, Ada sular altında kalacaktır. Unesco'nun adada ki kültür varlıklarını Şimian adasına taşıma projesi ne yazık ki yarım kalır. 1963 de başlayan çalışmalar devam ederken, 1967 de zamanın başbakanı Süleyman Demirel adadakileri almak için Romanya'ya gider. Romanya ve Yugoslavya'ya gitmek isteyen oniki aile dışında ki, yaklaşık 650 kişi Türkiye'ye gelir. Barajın su tutmasıyla ,a da ,üzerindeki kültür varlıklarıyla "Türklüğün mini Atlantisi" olarak, yavaş yavaş sulara gömülür.

    Bir kısmı hala aramızda yaşayan bu son "evlad-ı fatihanlar" ihtimaldir ki düşlerinde "asla geri dönülemeyecek" bir yurdu görmekte,s eslerini ve kokularını duymaya devam etmektedirler.

    Herkese "Adakale Sözlerim Çoktur" belgeselini bir yerlerden bulup izlemelerini öneririm.


                                                                                                      Mehmet YAVRUTÜRK

                                                                                                         24 Eylül 2010