Yüzde 1

Bilindiği gibi dünyanın sayılı kirli akarsularından biri olan Ergene Nehri bir proje dâhilinde mecrası değiştirilerek Marmara Denizi’ne akıtılmak isteniyor[1].

Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından ‘Şafak Harekâtı’ ismini verilen bu plan kapsamında Ergene’nin sularının “Derin Deniz Deşarjı” adı altında Marmara Denizi’ne basılması planlanıyor.

1980’lerden beri denizlerimizin baş belası olan “Derin Deniz Deşarjı”, karikatürlerdeki pasaklı hizmetçinin pisliği halının altına süpürmesi misali, atıkların arıtılmaksızın denize basılmasının “teknik” kılıfı.

Zaten şu anda kirli olmasına rağmen yoğun bir şekilde gerek tarım, gerekse sanayide kullanılan bu suyun arıtılsa bile Marmara Denizi gibi tuzlu bir su kütlesi ile karıştırılmasının mantığı anlaşılamazken, söz konusu bakanlığın konu ile ilgili çıkan haberlere “tekzip” niteliğinde bir cevap verdiğini yine basından görüyoruz[2].

Bakanlık açıkça “yapılan arıtmanın yeterli olmayacağı ve Marmara kirliliğinin yüzde 1’i oranında atık denize ulaşmış olacak” şeklinde bir beyanda bulunuyor.

Bulunuyor bulunmasına ama bu beyan bazı haklı soruları da beraberinde getiriyor:

— Ergene Nehri’nin suyu mu Marmara Denizi’ne akıtılacaktır? Yoksa örneğin Haliç’te, Baltalimanı’nda, Göksu’da, Kurbağalı Dere’de, Ayamama Deresi’nde ve benzer yüzlerce örnekte olduğu gibi, Ergene Nehri çevresinde yer alan ve Ergene Nehri’ni bu hale getiren kirletici unsurlar kuşaklama kolektörleri ile toplanarak “Derin Deniz Deşarjı” aldatmacası ile Marmara Denizi’ne mi basılacaktır?

—Marmara kirliği nedir? Had safhada kirli olduğu bilimsel çalışmalardan öte beş duyumuz ile algılanabilen bu iç denizimiz ne kadar kirli ki günde deşarj edilecek 440 bin m³ Ergene suyu ancak “bilinmeyen bir zaman diliminde” ve “ bilinemeyen hacimsel dağılım ile” Marmara Denizi kirliliğinin yüzde birine ne şekilde tekabül edecektir?

— Marmara Denizi’nin kirliği 100 olarak kabul edilecek olursa, sürekli yapılacak bir deşarj hangi noktasında bu 100’ün 1’ine tekabül edecektir? Yoksa hem Marmara Denizi’ndeki kirlilik, hem de deşarj bu orantıyı korumak üzere artış mı gösterecektir?

— Marmara Denizi’nin kirliği 100 olarak kabul edilecek olursa, deşarj başladıktan sonra belirli bir birim zamanda Marmara Denizi’nde kirlilik %1 artış gösterip 101 olduğunda, deşarjın kirletme oranı artacak mı? Azalacak mı?

— Marmara Denizi’nin kirliği 100 olarak kabul edilecek olursa ve Marmara Denizi’nin toplam hacminin kabaca 3500 km³ olduğu bilindiğine göre, günlük 440 bin m³ atık suyun Bakanlığın beyanına göre bu hacmi %1 oranında daha kirleteceği varsayılacak olursa; yani alıcı su kütlesinin e^–5 (sıfırdan sonra 5 hane) de 1’i %1’lik bir ek kirliliğe sebep olacak ise, ya deşarj edilecek su had safhada kirlidir ya da alıcı ortam bu oranı tutturabilmek için had safhada kirlidir. Sonuç hangisine varmaktadır?

— İkisi de %1 olmasına rağmen 10’un yüzde biri ile 1000’in yüzde biri arasında sonuç açısından ne fark vardır?

—1’lik oran ne ifade etmektedir? Küçük bir oran mıdır? Yoksa bir denizin mevcut kirliliğinin üzerine ek yük olarak eklenmesi, hiç de küçümsenemeyecek bir oran mıdır? Bu tarz bir hesaplama birim zaman ve birim hacim verilmeden nasıl yapılabilir?

— Marmara Denizi’nin şu anki kirliği 100 olarak kabul edilecek olursa diğer yüzlerce “Derin Deniz Deşarjları” uygulanmaya başlamadan kaç idi ve önümüzdeki 10 senede ne olması öngörülmektedir?

— Deşarjın ana su kütlesini kirletme oranı “%1” olarak kabul edildiğinde, bu oran tam deşarj noktasında, deşarjın merkez olduğu 1 millik alanda, deşarjın merkez olduğu 10 millik alanda ne olacaktır?

— Hâlihazırda ağır kirlenme yükü ile boğuşan Marmara Denizi’nde %1’lik ek kirlenme yükü ekonomiye, örneğin; su ürünleri istihsaline % kaç olarak yansıyacaktır?

— Bir kova dolusu suyunuz var (10 litre). Damlalık ile, günde bir damla olmak üzere, boya damlatıyorsunuz (1 cc) , bu işleme bugün başlayıp 7-9[3] sene devam edeceksiniz. Tüm bu süreci kapsayacak şekilde; kovanın içindeki sudaki boya oranını ve damlatacağınız boyanın kovadaki boyalı suya oranını % cinsinden nasıl hesaplarsınız, tek bir rakamla nasıl ifade edersiniz? (Matematikçiler iş başına!)

— Eğitimin bu kadar ayaklar altına alındığı bir ortamda, bu yükün yüzde hesaplarının birilerince yapılmayacağına ve %1’in ne anlama geldiğinin algılanamayacağına mı güvenilmektedir?

— Ve en önemlisi; Böyle abes bir projeyi düşünen, tasarlayan kişilerin SBS, Okul Puanı, ÖSS Puanı ve Üniversite Mezuniyet puanı kaçtır? Veya hangi sınav sistemi ile bu noktalara varmışlardır…

 

“Bilim deyince, onda hakikat diye öne sürdüğü önermelerin pekin olmasını ister; pekinlik ise en mükemmel şekliyle matematikte bulunur. O halde bilim o disiplindir ki; önermeleri matematikle ifade edilir. O zaman matematiği kullanmayan disiplinler bilimin dışında kalacaklardır.”
M. Kemal Atatürk 

 

 

 

Istanbul, 16.05.2015

M. Levent ARTÜZ